کیفیت بذر خوب، پایه و اساس موفقیت در پرورش قارچ دکمه ای است. اگر بذر قارچ دکمه ای مطلوب نباشد، موفقیتی حاصل نخواهد شد هر چند سایر شرایط کاملاً مهیا باشد.
انتخاب نژاد مناسب
در انتخاب نژاد مناسب بذر قارچ دکمه ای اولین فاکتور، شرایط محیطی می باشد، بدین صورت که نوع مواد خام مورد استفاده، آب و هوا، روش سرد کردن و …. می تواند بر روی انتخاب نژاد تاثیرگذار باشد.
دومین فاکتوری که در انتخاب نژاد مناسب موثر است، روش برداشت محصول است؛ که نژادی انتخاب شود که با برداشت دستی دچار مشکلات فساد و … نشود و یا در برداشت مکانیکی باید فلش ها یکنواخت باشد. سومین فاکتور مهم در انتخاب نژاد مطلوب، امکانات و محدودیت های سالن های پرورش قارچ دکمه ای است.
بنابراین یک دوره نژاد مورد نظر که با شرایط محیطی و دیگر شرایط مزرعه شما هماهنگ است به صورت آزمون و خطا پرورش داده شود و در دوره های بعدی تصمیم گیری در مورد نژاد مناسب انجام دهید.
اسپان را خود تهیه کنیم یا از مراکز معتبر بخریم؟
برخی از پرورش دهندگان میزان زیادی اسپان مادری می خرند و بارها آن را تکثیر می کنند. این روش صحیحی نیست، زیرا تکثیر بذر قارچ دکمه ای کار ساده ای نیست و نیاز به تخصص و تجهیزات آزمایشگاهی دارد.
بنابراین برای تولیدکنندگانی که مجهز به آزمایشگاه بذر و تولید اسپان نیستند، دو راهکار وجود دارد؛ یکی در صورتی که خود کمپوست تولید می کنند، اسپان را از مراکز معتبر و متخصص اسپان خریداری کنند و یا اینکه کمپوست بذرزنی شده را از شرکت های معتبر بخرند.
اگر بخواهید به صورت حرفه ای کار کنید نیازی نیست که اسپان را نیز خود تهیه کنید، در این حالت بهتر است که به جای صرفهجویی در اینگونه هزینه ها، با تاکید و تمرکز بر روی قسمت پرورش قارچ، با تولید محصول مرغوب تر و با کیفیت تر، هزینه ها را کمتر کنید.
شرکت های بزرگ تولید کننده کمپوست بذرزنی شده، فقط زمانی اقدام به تکثیر اسپان می کنند که از کیفیت آن مطمئن باشند و کیفیت آن از کیفیت اسپان های تجاری موجود در بازار بهتر باشد.
بذر قارچ دکمه ای به حرارت بسیار حساس است و محل نگهداری آن باید سرد باشد، بنابراین اگر شرایط مناسبی برای حمل و نقل آن فراهم نگردد، بهتر است تولید کننده کمپوست با تهیه ی اسپان مادری اقدام به تکثیر اسپان کنند.
به هیچ عنوان اسپان های تجاری موجود در بازار را تکثیر نکنید زیرا عملکرد و کیفیت آن به شدت کاهش می یابد و از طرفی ممکن است به عوامل بیماریزایی نیز مبتلا باشد و شما زمانی به وجود این آلودگی ها پی می برید که یک دوره کشت را طی کرده و در انتهای رشد قارچ، سالن ها آلوده شده اند.
حمل و نقل مساعد برای اسپان، بسته های محفوظ که دارای شرایط تهویه باشند، تمیز و عاری از آلودگی باشد و ماشین های حمل و نقل مجهز به دستگاه های خنک کننده باشند که کیسه ها گرم نشوند.
دقت شود اسپان تکثیر شده را از مراکز معتبر دارای آزمایشگاه های مجهز و بهداشتی خریداری کنید که اسپان تکثیر شده فقط یک نسل (F1) از اسپان مادری باشد زیرا کیفیت و عملکرد آن ها رضایت بخش است ولی اگر مجدداً از نسل F1 تکثیر انجام شود، عملکرد و کیفیت به شدت کاهش می یابد.
از مهم ترین نشانه هایی که می توان متوجه شد یک نژاد در حال پس روی است یعنی از یک نژاد بارها تکثیر شده است، کاهش رشد میسیلیوم ها، پنبه ای شدن میسیلیوم ها و در نهایت کاهش عملکرد محصول می باشد. بسترهای حاوی اسپان خوب باید رشد میسیلیوم و سرعت ریسه دوانی مناسبی داشته باشند.
شرایط نگهداری اسپان
اسپان باید در محیط های سرد در درجه حرارت های ۰-۵ درجه سانتی گراد نگهداری شود. معمولاً اسپان ها را تا مدت ۳ ماه می توان نگه داری کرد. همیشه توصیه می شود در واحدهای کمپوست سازی برای بذرزنی و در واحدهای پرورش قارچ دکمه ای برای بستر سازی از اسپان های تازه استفاده شود و ریسک استفاده از اسپان های کهنه را نکنند.
پیشنهاد می شود واحدهای کوچک، اسپان را در یخچال نگهداری کنند و ۲۴ ساعت قبل از استفاده آن را در دمای اتاق نگه دارند تا ریسه ها فعالیت خود را قبل از انتقال به کمپوست شروع کرده باشند.
تشخیص یک اسپان خوب نگهداری شده
همیشه قبل از استفاده از اسپان به دقت کیسه های اسپان را بررسی کنید.
میزان رشد میسیلیوم ها در اطراف بذرها، رنگ میسیلیوم ها، بوی ترشیدگی، وجود بیماری های و کپک ها داخل کیسه مثل کپک سبز نشانگر نقص در کیسه های اسپان می باشد.
گاهی به مدت طولانی بذرها نگهداری می شوند و در اثر رشد زیاد میسیلیوم ها توده های ضخیم از میسیلیوم ها تشکیل می شود که قبل از مصرف باید آن ها را تکان دهید تا از هم جدا شوند و بعد مصرف کنید.
