کشاورزی و محیط ارتباطی تنگاتنگ و ناگسستنی با یکدیگر دارند که هر یک بر دیگری تأثیرات مستقیمی روا می‌نمایند. دراین‌بین سعی شده تا با مدرنیزه کردن کشاورزی با کمک اصول اکولوژیک، علاوه بر پرورش گیاه و دام، خصوصیات اخلاقی والای انسان‌ها را نیز پرورش دهند. زیرا باور بر این است که هر چه انسان با اخلاق‌تر باشد، به توسعه صنعت کشاورزی نسبت به تولید غذای سالم و حفظ محیط‌زیست بیشتر بها خواهد داد. بنابراین در کشاورزی مکانیزه تنها به دنبال کاهش مصرف کود و سموم برای حفظ محیط‌زیست نیستند. بلکه می‌خواهند با کمک شیوه‌های نوین، علاوه بر نگهداری و حفظ اکوسیستم طبیعی، سلامت انسان‌ها را نیز تأمین نمایند.
آموزش کشاورزی مکانیزه شاه کلید ترویج آن
اشاره شد که کشاورزی مدرن که از آن به عنوان انقلاب سبز یاد می‌شود، با هدف سودآوری ببیشتر در این صنعت به همراه حفظ محیط‌زیست ایجاد شده است. اما چگونه و با چه عواملی می‌توان به این منظور دست یافت؟
سیاست‌های حمایتی و هدایتی یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر در سیستم کشاورزی از سنتی به‌سوی مکانیزه است که با ایجاد شرایط و ابزارهای لازم می‌تواند به این امر کمک کند.
در این راه داشتن نیروهای کار ماهر با دانش مدیریت شاه کلید تغییرات است که باید برنامه‌ریزی‌ها و سرمایه‌گذاری خود را در این بخش متمرکز ساخت تا با آموزش علمی و عملی کشاورزی مکانیزه به افراد فعال و نیز آموزش غیررسمی مهارت‌ها به سازمان‌های مربوطه، روش‌ها و شیوه‌های نوین کشاورزی مکانیزه را ترویج داد.
آموزش نیروی انسانی فعال در بخش کشاورزی جهت انتقال مفاهیم کشاورزی مکانیزه در دو بعد توسعه و ترویج آن به افراد فعال در بخش تولیدی و نیز تأمین نیروی‌های حرفه‌ای و آموزش‌دیده ، آن‌چنان در جوامع توسعه یافته مهم و حیاتی است که توصیه می‌شود از همان سنین کودکی در مقطع دبستان به افراد آموخته شود که البته نیاز به شناخت مخاطبان و روند اجرای آن دارد.
اهمیت این موضوع سبب شد که در برنامه‌ریزی پنج‌ساله دولت به این هدف به شرح زیر توجه فراوانی شود.
برنامه‌های توسعه پنج ساله دولت در ترویج کشاورزی مکانیزه
برنامه اول توسعه
مطابق با اصل پنجاه قانون اساسی، طرح‌ها و اهدافی در جهت بهبود کیفیت زندگی انسان و پیشگیری و جبران آسیب به محیط‌زیست در کشاورزی برنامه‌ریزی گردید.
برنامه دوم توسعه
در این برنامه پس از برگزاری کنفرانس سران زمین در ریودوژانیرو و مطرح شدن دیدگاه‌های نوینی درباره محیط‌زیست، اهداف و طرح‌ها با شرایطی متفاوت از برنامه اول برنامه‌ریزی شد.
برنامه سوم توسعه
این برنامه با استفاده از تجارب گذشته، اهدافی کامل‌تر و جامع‌تر در حوزه زیست‌محیطی در دو محور زیر مطرح گردید:
۱. حمایت از تشکل‌های غیردولتی حامی محیط‌زیست
۲. نهادینه کردن مشارکت‌های مردمی در اقدامات حفاظت از محیط‌زیست
برنامه چهارم توسعه
در راستای برنامه سوم، اهدافی جامع‌تر با تأکید بر برآورد ارزش‌های اقتصادی منابع طبیعی و محیط‌زیستی تدوین شد که فرآیند توسعه و محاسبه هزینه‌های ناشی از آلودگی و تخریب محیط‌زیست را مربوط به حساب‌های ملی دانست که موجب امکان‌سنجی طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای گردید.
برنامه پنجم توسعه
در بند چهارم از ابلاغیه سند چشم‌انداز کشور در افق ۱۴۰۴ که در بخش اول برنامه پنجم قرار دارد، آموزش محیط‌زیست در دو بند ماده ۱۸۹ به شرح زیر گنجانده شده است:
الف) لزوم اجرای برنامه‌های آموزشی رایگان در تمام دستگاههای مربوطه، رسانه‌های دولتی و سازمان صدا و سیما
ب) ایجاد نظام اطلاعات زیست محیطی کشور با همکاری دستگاههای مربوطه در سه سطح منطقه‌ای، استانی و ملی تا پایان سال نخست برنامه پنجم به منظور فراهم شدن امکان پایش، اطلاع‌رسانی و ارزیابی محیط‌زیستی
اثرات الحاق ایران به WTO در کشاورزی مکانیزه
اثرات الحاق ایران به WTO در کشاورزی مکانیزهچنانچه کشور به سازمان تجارت جهانی بپیوندد، در کشاورزی تأثیرات مثبت و منفی خواهد داشت که به شرح زیر است:.
معایب پیوستن ایران به WTO در زمینه کشاورزی
۱. احتمال افزایش واردات به کشور در کوتاه‌مدت و تأثیر سوء بر اقتصاد به علت کمبود منابع ارزی ایران
۲. احتمال تراز منفی تجاری در کوتاه مدت به دلیل حجم بزرگ صادرات نفتی کشور و کالاهای کشاورزی با بهره‌وری پایین
۳. احتمال تراز منفی پرداخت‌های کشور در کوتاه‌مدت با در نظر گرفتن دو پیامد منفی بالا
مزایای پیوستن کشور به WTO در کشاورزی
برای جلوگیری از معایب و پیامدهای احتمالی منفی که در بالا ذکر شد، لازم است با فراهم‌کردن شرایط مناسب با اطلاعات کافی، بستری مناسب جهت بهره‌مندی از مزایای پیوستن به سازمان تجارت جهانی در حوزه کشاورزی ساخت.
۱. امکان افزایش جذب مستقیم و غیرمستقیم سرمایه‌گذار خارجی
۲. امکان دستیابی بیشتر به تسهیلات مالی و اعتباری مؤسسه‌های بین‌المللی
۳. امکان خرید تجهیزات پیشرفته مطابق با فناوری‌های مدرن در صنعت کشاورزی
۴. از بین‌رفتن مشکلات و موانع بازاریابی جهانی برای محصولات صادراتی کشاورزی
تأثیرات محیطی زیست بر کشاورزی
همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، با تغییرات در حوزه کشاورزی می‌توان به حفظ محیط‌زیست کمک کرد که یکی از اهداف مهم پدید آمدن کشاورزی مکانیزه نیز همین موضوع بوده است.
از طرفی دیگر تغییرات شرایط محیط‌زیستی هم بر کشاورزی بسیار اثرگذار است. تغییرات ناشی از آب‌وهوا و گرم شدن زمین و کمبود آب که توسط انسان‌ها در اثر مصرف بی‌رویه سفره‌های آب زیرزمینی و روان آب‌ها و افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای به وجود آمده‌اند، باعث خشک‌سالی مزارع و خسارات در بخش کشاورزی گردیده است.
ازاین‌رو با استفاده از کشاورزی مکانیزه و مدرن می‌توان اقدامات زیر را در جهت حل مشکلات ناشی از پیامدهای منفی زیست محیطی انجام داد:
– ارتقا الگوهای کشت
– افزایش بازده آبیاری
– افزایش عملکرد محصول در واحد سطح
– کاهش ضایعات پس از برداشت
– بهبود مدیریت مزرعه
– داشتن استراتژی مناسب جهت مقابله با خشک‌سالی
سخن آخر
بنا بر آنچه گفت با کمک فناوری‌های نوین و استفاده از تجهیزات جدید الگوهای کشت و تولید محصولات ارگانیک و نیز جایگزین کردن سیستم‌های آبیاری گذشته به روش‌های جدید، تا علاوه بر حفظ سلامتی انسان‌ها، مدیریت بحران آب و نگهداری از محیط‌زیست، محصولاتی بیشتر داشته و کشاورز به سود بالاتری دست پیدا کند که در دراز مدت باعث پیشرفت اقتصادی کشور نیز خواهد شد.
