امروزه جوانه‌های غلات و حبوبات جایگاه ویژه‌ای در سبد غذایی خانواده‌ها پیدا کرده است. موادی سرشار از ویتامین و مواد معدنی بوده که با ارزش غذایی بالا می‌توانند جانشین مناسبی برای گوشت‌های حیوانی باشند. پروتئین، نشاسته و چربی موجود در حبوبات و غلات پس از جوانه زدن، به واحدهای کوچک‌تری تجزیه می‌شوند که هضم آن‌ها را آسان‌تر کرده و بهتر جذب بدن می‌گردند که باعث تأمین سلامت و نشاط بدن می‌شوند. انواع جوانه‌ها به‌صورت آماده در بازار وجود دارد، اما چنانچه مایل هستید در منزل تهیه کرده و مصرف کنید یا به عنوان سبزه عید استفاده نمایید، تا پایان مطلب همراه ما باشید.
طرز تهیه انواع جوانه‌های خوراکی
تهیه انواع جوانه‌ها کار چندان سختی نیست و تقریباً اصول کار همگی یکسان است؛ بیشترین تفاوت آن‌ها در مدت خیساندن و از همه مهم‌تر مدت زمان جوانه زدن است. به طور معمول از تمام دانه‌های سبزی، غلات و حبوبات به جز لوبیا چشم‌بلبلی می‌توان جوانه تهیه کرد اما مهم‌ترین و متداول‌ترین دانه‌ها از آسان به سخت شامل موارد زیر هستند.
انواع دانه‌ها جهت تهیه جوانه خوراکی
– یونجه
– ماش
– عدس
– شنبلیله
– تربچه
– نخود
– گندم
– تخمه آفتابگردان
– تخمه کدو
– کنجد
– بزرک
– نعنا
– انواع لوبیا به‌استثنای چشم بلبلی
– سویا
– جو
– ذرت
– ارزن
میزان و نوع دانه جهت تهیه انواع جوانه خوراکی
برای خرید دانه، کیفیت و تازگی آن‌ها بسیار مهم بوده که باید مورد توجه قرار گیرد. زیرا که دانه‌های کهنه و دارای کیفیت پایین جوانه نزده و خراب می‌شوند. همچنین بهتر است دانه‌هایی که در آن‌ها از سموم نباتی استفاده نشده، تهیه شود.
مقدار دانه متناسب با نیاز بوده و معمولاً به ازای هر ۱ قاشق غذاخوری دانه، حدود قاشق غذاخوری جوانه به دست می‌آید.
ابزار لازم جهت تهیه جوانه‌های خوراکی
ابزار لازم جهت تهیه جوانه‌های خوراکیبرای شروع کار ابتدا وسایل زیر نیاز است:
– شیشه‌ای با دهانه گشاد و بزرگ و یا سینی کوچک لبه‌دار
– مقداری پارچه از جنس ململ یا تنزیب و چند عدد کش لاستیکی
– آبکش یا چای صاف‌کن بزرگ
مراحل جوانه زدن انواع دانه‌ها
به طور کلی برای تهیه انواع جوانه‌ها شامل مراحل زیر است که در ادامه به هر یک بیشتر پرداخته می‌شود:
۱. خیساندن دانه‌ها
۲. آب‌کشی
۳. پهن کردن در سینی یا شیشه
۴. پوشاندن روی آن‌ها با پارچه
۵. قرارگیری در مکان مناسب
۶. شستشوی روزانه
۷. قرار دادن در معرض نور آفتاب به مدت ۱ الی ۲ روز
نحوه خیساندن دانه‌ها جهت تهیه انواع جوانه
بیشتر دانه‌های غلات یا حبوبات را باید در ابتدا مدت مشخصی بسته به نوع آن در آب خیساند. البته برخی از دانه‌ها هم احتیاجی نیست.
مدت زمان خیساندن دانه‌های معمول به میزان زیر است:
یونجه، شنبلیله، تربچه و کنجد: ۶ تا ۸ ساعت
نخود، عدس، ماش، سویا، تخمه آفتابگردان، سویا، ارزن، چاودار و گندم: ۱۰ تا ۱۸ ساعت
بهتر است دانه‌ها شب تا صبح در محلی نیمه گرم خیسانده شوند. پس از زمان مشخص، دانه‌ها را در آبکش قرار داده و زیر آب به آرامی شسته شوند. سپس مدتی صبر کرده تا آب اضافی خارج شود تا دانه‌ها پوسیده نشوند.
چگونگی شستشوی روزانه دانه‌ها
پس از خیساندن و پهن کردن دانه در سینی، باید پارچه تمیزی بر روی آن‌ها کشیده شود تا از هر گونه گردوغبار و آلودگی محفوظ بمانند. سپس هر روز صبح و شب به آرامی دانه‌ها را در آبکش باید شستشو نمود و این عمل تا زمان جوانه زدن ادامه خواهد داشت. البته در فصل تابستان بهتر است سه بار در روز دانه‌ها شسته شوند.
درواقع همواره باید توجه کرد که دانه‌ها مرطوب باشند و کمی آب در انتهای دانه باقی بماند.
همچنین دانه‌های حبوبات مانند عدس، نخود و یا سویا در طی روز دو الی سه بار باید زیر و رو شوند تا هوا به همه جای دانه برسد.
محل مناسب جهت تهیه انواع جوانه خوراکی
نکته مهم در مکان قرار گیری دانه‌ها تا زمان جوانه زدن، گرم و تاریک بودن آن است. معمولاً دمای ۲۲ درجه سانتی‌گراد، بهترین دما جهت جوانه زدن سریع محسوب می‌شود که می‌توان ظرف حاوی جوانه را در مجاورت اجاق گاز، بالای شوفاژ و یا جعبه‌ای با امکان جریان اما گرم قرار داد.
مدت زمان لازم جهت تهیه انواع جوانه‌های خوراکی
زمان جوانه زدن در دانه‌ها متفاوت بوده که معمولاً به‌صورت زیر است:
– کنجد و تخمه آفتابگردان : ۲-۱ روز
– گندم و چاودار: ۳-۲ روز
– ارزن، نخود و شنبلیله: ۴-۳ روز
– عدس، ماش و سویا: ۵-۳ روز
– تربچه: ۵-۴ روز
– یونجه: ۶-۵ روز
طرز تهیه جوانه گندم، عدس و نخود
نحوه تهیه جوانه این سه حبوبات دقیقاً مشابه هم هست؛ در ابتدا حبوبات را تمیز نموده و پس از شستشو به مدت ۴۸ ساعت در آب خیساند و در طی این مدت روزی دو بار آب آن‌ها را عوض کرد.
هنگامی که بر روی گندم یا عدس و یا نخود نشانه‌های سفیدکی به وجود آمد، وارد مرحله ریشه زدن شده است. پس آن‌ها را از آب خارج و درون کیسه نخی مرطوب و تمیزی گذاشته و در یک آبکش قرار می‌دهیم تا زمانی که جوانه‌ها به اندازه ۱ سانتی‌متر برسند.
سپس آن‌ها را از کیسه خارج و در یک آبکش گذاشته و روی جوانه را با کیسه نخی مرطوب می‌پوشانیم و آبکش را در سینی قرار می‌دهیم. هر روز چند بار روی جوانه‌ها را آب‌پاشی کرده و ریشه‌ها را به آرامی از هم جدا می‌کنیم، تا به اندازه ۴ یا ۵ سانتی‌متر رشد کنند. سپس جوانه آماده مصرف بوده و می‌توان آن‌ها را در یخچال قرار داد.
البته در فصل تابستان وقتی جوانه سانتی‌متر رشد کرد، کافی است و برای جلوگیری از کپک‌زدگی باید در یخچال قرار گیرد.
