گیاه شمعدانی با برگ‌های زیبا و گل‌های رنگارنگش یکی از جذاب‌ترین گیاهان آپارتمانی است. این گیاه زیبا مقاومت خوبی دارد و حتی اگر تازه‌کار باشید می‌توانید به‌راحتی از آن نگهداری کنید. برای آشنایی بیشتر با شمعدانی و روش‌های نگهداری از آن در ادامه با ما همراه باشید.
گیاه شمعدانی چیست؟
هیچ باغچه‌ای بدون شمعدانی‌های رنگارنگ کامل نیست و نگهداری از این گیاهان به قدری راحت است که تقریباً هر باغبانی می‌تواند در آن موفق باشد. از آن‌جا که گیاه شمعدانی بومی آفریقای جنوبی است، در مناطقی که زمستان‌های معتدل‌تری دارند می‌توان این گیاه را در باغچه‌ها پرورش داد. البته اگر از شمعدانی در گلدانی کوچک نگهداری شود که ریشه‌های گیاه مقداری از فضای آن را پر کنند و همچنین خاک آن زهکشی مناسبی داشته باشد، این گیاه گل‌دهی بهتری خواهد داشت.
اگر از شمعدانی در گلدان نگهداری کنید، می‌توانید هر زمان که لازم شد گیاه را به مکان دیگری انتقال دهید؛ در زمستان برای اینکه گیاه دچار یخ‌زدگی نشود، گلدان را به فضای بسته انتقال دهید یا در گرم‌ترین روزهای تابستان گیاه را به مکان سایه‌تری منتقل کنید.
گونه‌های مختلف شمعدانی
این گیاهان محبوب از نوع گیاهان چندساله یا پایا هستند و گونه‌های مختلفی دارند. هر یک از این گونه‌های مختلف که بعضی از آن‌ها گیاهان دورگه هستند ویژگی‌های متمایزی دارند. بعضی از گونه‌ها گل‌های درشت و رنگارنگ و برگ‌هایی مخملی و دایره‌ای شکل دارند. بعضی از این شمعدانی‌ها نوارهایی رنگی روی برگ‌های خود دارند که به رنگ قرمز، آبی یا بنفش هستند.
در میان گونه‌های مختلف شمعدانی، شمعدانی‌های معطر، به دلیل شکل شیاردار برگ‌ها و عطری که دارند طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. البته شمعدانی معطر از گونه‌های کمیاب‌تر این گیاه است. اگرچه شمعدانی یک گیاه خوراکی نیست اما از عطر برگ‌های شمعدانی معطر برای تهیه‌ی اسانس در صنایع غذایی استفاده می‌شود.
البته همه‌ی گونه‌های شمعدانی به مراقبت‌های یکسانی نیاز دارند و باید از آن‌ها در برابر یخ‌زدگی در زمستان، گرمای بیش از حد در تابستان و خیس ماندن خاک محافظت کنید. اگر در مراقبت از شمعدانی چند نکته‌ی ساده را رعایت کنید، از هر گیاهی که پرورش داده‌اید نگهداری آسان‌تر و گل‌دهی بیشتری خواهد داشت.
نکاتی درباره‌ی نگهداری از شمعدانی
نگهداری از گیاه شمعدانی کار سختی نیست. اگر نکات زیر را در نگهداری از آن رعایت کنید می‌توانید گیاهی سرزنده و شاداب داشته باشید.
آفتابی‌ترین مکان را فراهم کنید
شمعدانی‌ها برای اینکه به خوبی گل‌دهی داشته باشند، روزانه به ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم خورشید نیاز دارند. بنابراین، آن‌ها را در آفتاب‌گیرترین مکان باغچه بکارید یا گلدان آن‌ها در بالکن جنوبی یا داخل حیاط و روی یک میز قرار دهید تا بتوانند به بهترین شکل نور خورشید را دریافت کنند.
اگر گل‌دهی شمعدانی شما در تابستان متوقف شد نگران نشوید. شمعدانی‌ها در هوای بسیار گرم گل نمی‌دهند. اگر در مناطق گرم و خشک زندگی می‌کنید، در تابستان گیاه خود را به مکانی انتقال دهید که بعدازظهر‌ها کمی سایه داشته باشد.
به رطوبت توجه کنید
اگرچه شمعدانی‌ها به رطوبت نیاز دارند، اما اگر در گلدان از آن‌ها نگهداری می‌کنید نباید خاک گلدان برای مدتی طولانی خیس بماند چرا که در این صورت احتمال دارد دچار پوسیدگی ریشه بشوند.
برای جلوگیری از این اتفاق، فقط زمانی برای آبیاری اقدام کنید که نزدیک به ۳ سانتی‌متر از سطح رویی خاک خشک شده باشد و از اینکه رطوبت اضافی به راحتی از سوراخ‌های زهکشی کف گلدان خارج می‌شود مطمئن شده باشید.
شمعدانی گیاهی است که در برابر کم‌آبی نسبتاً مقاوم است و اگر نتوانید برنامه‌ی آبیاری این گیاه را به طور منظم اجرا کنید یا به این گیاه بی‌توجهی کنید، می‌تواند تا حد زیادی تحمل کند و زنده بماند. البته نباید آبیاری را به اندازه‌ای به تأخیر بیاندازید که خاک گیاه کاملاً خشک شود.
به گل‌دهی گیاه شمعدانی کمک کنید
برای اینکه شمعدانی گل‌دهی بیشتری داشته باشد، باید گل‌های پژمرده را از گیاه جدا کنید. گل‌های شمعدانی در انتهای ساقه‌ای کوچک قرار دارند که از ساقه‌ی اصلی گیاه منشعب می‌شود. باید گل‌های پژمرده را به همراه این ساقه‌ی کوچک از گیاه جدا کنید.
برای اینکه گیاهی پرپشت و پر از گل داشته باشید، نزدیک به ۲ سانتی‌متر از ساقه‌ی اصلی را هم جدا کنید. می‌توانید این کار را با دست انجام دهید یا از یک قیچی تیز استفاده کنید. انجام این کار باعث می‌شود از محل برش دو ساقه‌ی جدید رشد کنند. هر چه ساقه‌های کوچک بیشتری از ساقه‌ی اصلی منشعب شود گیاه پرپشت‌تر می‌شود و گل‌های بیشتری شکوفا خواهند شد.
در شرایطی که ریشه‌های شمعدانی مقداری از فضای گلدان را پر کرده باشند این گیاه گل‌دهی بهتری خواهد داشت. بنابراین، فقط در صورت لزوم برای تعویض گلدان اقدام کنید و برای این کار گلدانی را انتخاب کنید که فقط یک سایز بزرگ‌تر از گلدان قبلی باشد.
شمعدانی‌ها از گیاهانی هستند که به مواد مغذی زیادی نیاز دارند. بنابراین، در طول بهار و تابستان هر چند هفته یک بار شمعدانی خود را تغذیه کنید و برای این کار از کودهایی استفاده کنید که نسبت یکسانی از ترکیبات مختلف داشته باشند. همچنین بر اساس دستورالعمل‌های درج‌شده روی برچسب این محصولات کوددهی را انجام دهید. هم‌زمان با پایان تابستان کوددهی را متوقف کنید.
از گیاه در برابر هوای سرد محافظت کنید
اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که زمستان‌های معتدل‌تری دارند، می‌توانید در طول شب‌ها شمعدانی خود را با یک پوشش مناسب بپوشانید تا از گیاه در برابر یخ‌زدگی محافظت کنید، اما اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که زمستان‌های سردتری دارند، باید در طول زمستان از شمعدانی در فضای بسته نگهداری کنید. شمعدانی خود را قبل از فرا رسیدن اولین یخبندان به فضای بسته انتقال دهید و گیاه را نزدیک یک پنجره‌ی آفتاب‌گیر قرار دهید. همچنین می‌توانید با قرار دادن گیاه در یک مکان خنک و تاریک شرایطی را فراهم کنید که گیاه به خواب برود.
در فضای بسته، شرایط مناسبی برای گیاه فراهم کنید
برای افرادی که در زمستان احساس کسالت می‌کنند، مشاهده‌ی گل‌های شمعدانی در خانه کمک می‌کند فضای شادتری داشته باشند. برای اینکه گیاهی سالم و شاداب داشته باشید، چند نکته‌ی کلیدی را رعایت کنید:
- دمای محیط را بالاتر از ۱۰ درجه‌ی سانتی‌گراد نگه دارید.
- شمعدانی خود را در مکانی قرار دهید که روزانه بین ۶ تا ۸ ساعت نور خورشید دریافت کند.
- بین دو نوبت آبیاری به اندازه‌ای فاصله بیاندازید که سطح رویی خاک (بین ۳ تا ۵ سانتی‌متر) خشک شود.
- از گیاه خود در برابر بیماری‌ها و آفت‌ها مراقبت کنید.
مراقب کنه‌های عنکبوتی باشید
باید در طول زمستان بیشتر مراقب شمعدانی خودتان باشید تا اگر مورد هجوم کنه‌های عنکبوتی قرار گرفت بتوانید به موقع علائم آن را تشخیص دهید. اگر با ذره‌بین به گیاه خود نگاه کردید و لکه‌های کوچکی را مشاهده کردید که شبیه به عنکبوت هستند یا اگر متوجه شدید که برگ‌های گیاه خشک شده‌اند و به دور آن‌ها تارهایی پیچیده شده است، این علائم نشان می‌دهند که گیاه شما مورد هجوم کنه‌های عنکبوتی قرار گرفته است.
کنه‌های عنکبوتی از آفت‌هایی هستند که باید خیلی سریع با آن‌ها مقابله کنید. بنابراین، به محض اینکه متوجه حضور آن‌ها شدید، سریعاً برای مقابله با آن‌ها اقدام کنید. ابتدا شمعدانی آسیب‌دیده را از سایر گیاهان جدا کنید و پس از آن برای درمان گیاه از روغن چریش استفاده کنید. باید بارها این کار را تکرار کنید و در هر نوبت باید از مقدار زیادی روغن استفاده کنید و روغن را با شدت زیاد به گیاه بپاشید. روغن چریش سم حشره‌کش نیست و بلافاصله کنه‌های عنکبوتی را نمی‌کشد، بلکه در عملکرد دستگاه زیستی آن‌ها اختلال ایجاد می‌کند و به آرامی مشکل هجوم این آفت‌ها را از بین می‌برد. برای اینکه این روش نتیجه‌ی بهتری داشته باشد، علاوه بر گیاه سطح رویی خاک را هم روغن‌پاشی کنید.
شرایطی فراهم کنید تا گیاه به خواب برود
اگر در زمستان فضای کافی یا مناسب برای انتقال شمعدانی به فضای بسته در اختیار ندارید؛ مانند اینکه پنجره‌ها نورگیر نیستند، گیاه را به مکانی تاریک و خنک مانند زیرزمین، انباری یا پارکینگ انتقال دهید. نوسان دما در این مکان باید به گونه‌ای باشد که دما از ۲۰ درجه‌ی سانتی‌گراد بالاتر نرود و به زیر صفر هم نرسد. در این شرایط، گیاه می‌تواند به خواب برود. از آبیاری گیاه خودداری کنید و اجازه دهید که خاک کاملاً خشک شود. برگ‌ها و گل‌های گیاه را که در حال خشک شدن هستند از گیاه جدا کنید. همچنین برای تشخیص پوسیدگی‌ها، هر از چند گاهی وضعیت ریشه و تاج گیاه را بررسی کنید. در صورت مشاهده‌ی پوسیدگی، باید قسمت‌های آسیب‌دیده را با استفاده از چاقوی تیز و کاملاً تمیز از گیاه جدا کنید.
هم‌زمان با پایان یخبندان و در اوایل بهار، آبیاری گیاه را شروع کنید و هر روز برای ساعاتی شمعدانی خود را به فضای باز ببرید. باید به گیاه زمان بدهید تا با شرایط جدید سازگار شود و بتواند آن را تحمل کند. در این مرحله که می‌تواند یک هفته ادامه داشته باشد، باید مکان گیاه را هر روز تغییر دهید به نحوی که به تدریج نور بیشتری دریافت کند. با این کار، برگ‌ها بدون اینکه دچار سوختگی بشوند با دریافت نور بیشتر سازگار می‌شوند. بعد از اینکه شمعدانی شما با شرایط جدید سازگار شد، گیاه را به مکان مناسب در فضای باز انتقال دهید. در مرحله‌ی بعد، پس از اینکه هوا به اندازه‌ی کافی برای گیاه گرم شد و دمای هوا در طول شب از ۱۰ درجه‌ی سانتی‌گراد پایین‌تر نرفت، کوددهی را شروع کنید.
منبع: Thespruce
