کاشت بذر کار سختی نیست چرا که در طبیعت بذرها بدون دخالت انسان رشد می‌کنند. اما اگر می‌خواهید بذرهایی که کاشته‌اید به گیاهانی سالم و قوی تبدیل شوند، لازم است چند نکته را رعایت کنید که بسیاری از باغبان‌های تازه‌کار این نکات را رعایت نمی‌کنند. رعایت نکردن هر یک از این نکات یک اشتباه است که نباید آن را تکرار کنید. با ما همراه باشید؛ ما فهرستی از این اشتباهات رایج را گردآوری کرده‌ایم.
برای کاشتن بذرها فضای باز مناسب‌تر است یا فضای بسته؟
برای اینکه بذرها بتوانند در هر فصلی رشد کنند، کاشتن آن‌ها در فضای بسته یک راهکار ایدئال است. با این کار می‌توانید از گیاهچه‌های خودتان در یک فضای کوچک و قابل کنترل که در معرض هجوم آفت‌ها نیست به خوبی مراقبت کنید.
در بعضی از مناطق، اگر بذرها در باغچه کاشته شوند، بعضی از محصولات کشاورزی مانند گوجه‌فرنگی و فلفل زمان کافی برای رشد و میوه دادن ندارند یا اگر میوه بدهند میوه‌ی آن‌ها به اندازه‌ای نمی‌رسد که قابل استفاده باشد. اگر بذر این محصولات در فضای بسته کاشته شود، فرصت بیشتری برای رشد خواهند داشت. اگرچه بعضی از محصولات کشاورزی مانند هویج و چغندر وقتی که در باغچه کاشته شوند بهتر رشد می‌کنند اما بسیاری از این محصولات در محیط بسته هم به‌خوبی رشد می‌کنند و فرصت بیشتری که برای رشد کردن دارند برای آن‌ها یک مزیت محسوب می‌شود.
اشتباهات رایج در کاشت بذر
بسیاری از افراد دوست دارند سبزی‌ها و گل‌ها را در خانه بکارند. در خانه هم در فضای باز مثل باغچه و پشت بام می‌توانید سبزی‌کاری و کاشت بذر را تجربه کنید و هم در داخل خانه و جایی که آفتاب بگیرد. اما گاهی اوقات تجربه‌ی ما با شکست مواجه می‌شود و نمی‌توانیم نتیجه‌ی مطلوب را از تلاشمان بگیریم.
اگر تجربه‌ی شما هم برای کاشت بذر و سبزیجات با شکست مواجه شده است، احتمالا یکی از اشتباهات زیر را تکرار کرده‌اید. کاشت بذر راحت به نظر می‌رسد ولی باید حتما نکاتی را درباره‌ی آن بدانید و در نظر بگیرید. اشتباهات زیر، رایج‌ترین اشتباهات باغبان‌های تازه‌کار است که باعث می‌شود نتوانند بذرهای مختلف گیاهان و سبزیجات را داخل محیط خانه پرورش دهند.
۱. زمان‌بندی نادرست
هنگامی که زمان کاشت نهال‌ها فرا می‌رسد، اینکه نهال‌ها به اندازه‌ی کافی رشد نکرده باشند یا بیش از اندازه رشد کرده باشند، هر باغبانی را ناامید می‌کند. سرعت جوانه زدن بذرها با یکدیگر متفاوت است. برخی بذرها وقتی در خاک کاشته می‌شوند به سرعت جوانه می‌زنند اما بعضی دیگر چند هفته طول می‌کشد تا جوانه‌ی آن‌ها از خاک بیرون بیاید. قبل از اینکه بخواهید نهال‌های بذری را به جایی که برای کاشتن آن‌ها آماده کرده‌اید انتقال دهید، باید به اندازه‌ی کافی رشد کرده باشند و حداقل چهار برگ سالم و کامل داشته باشند. باید یک تا دو ماه به بذرهای کاشته‌شده در فضای بسته فرصت دهید تا به نهال‌های بذری آماده‌ی کاشت مجدد تبدیل شوند.
اگر از بذرهای بسته‌بندی‌شده استفاده می‌کنید، معمولا روی بسته‌بندی این بذرها درباره‌ی زمان‌بندی صحیح برای کاشت آن‌ها در فضای بسته توضیحاتی درج شده است. بهترین راهکار برای انتخاب زمان کاشت بذرها و کاشت مجدد نهال‌های بذری، رعایت زمان‌بندی درج‌شده روی بسته‌بندی بذرها است.
۲. خاک نامناسب
خاک‌های مخصوص باغچه یا گلدان برای کاشت بذر مناسب نیستند. این نوع از خاک‌ها برای کمک به رشد گیاهان بالغ تهیه شده‌اند و به قدری سنگین هستند و بافت درشتی دارند که بذر نمی‌تواند در آن‌ها جوانه بزنند. باید از خاک‌های مخصوص کاشت بذر استفاده کنید. این خاک‌ها سبک‌تر هستند، بافت ریزی دارند و با ترکیباتی تولید می‌شوند که می‌توانند رطوبت لازم برای جوانه‌زنی بذرها را در خودشان نگه دارند و برای رشد جوانه‌ها هم مناسب هستند. معمولا خاک‌های مخصوص کاشت بذر از ترکیب پیت‌ماس، ورمیکولیت و پرلایت تولید می‌شوند.
بافت ریز و سایر ویژگی‌های خاک‌های مخصوص کاشت بذر به نهال‌های بذری جوان کمک می‌کنند تا با کمترین تلاش ریشه بزنند و رشد کنند.
۳. زاویه‌ی تابش نور
اگر بذرهای کاشته‌شده را روی لبه‌ی بیرونی پنجره‌های آفتاب‌گیر قرار دهید، ممکن است جوانه بزنند اما معمولا این جوانه‌ها به نهال‌های سالم و کاملی تبدیل نمی‌شوند. شدت نور می‌تواند مفید باشد اما زاویه‌ی تابش هم مهم است. گیاهان به سمت نور خورشید رشد می‌کنند و تابش از یک طرف باعث می‌شود که آن‌ها ساقه‌هایی بلند و برگ‌های کمتری داشته باشند. البته برای اصلاح این شرایط به یک سیستم نورپردازی گران‌قیمت نیاز ندارید چرا که در عرض چند هفته نهال‌های بذری بالغ می‌شوند. راهکار مقرون‌به‌صرفه این است که از لامپ‌های فلورسنت یا LED قابل حمل استفاده کنید. این لامپ‌ها را به گونه‌ای بالای سینی نشا نصب کنید که بین ۵ تا ۱۵ سانتی‌متر از سطح برگ‌ها فاصله داشته باشد.
۴. آب دادن زیاد یا خشک ماندن گیاه
آب زیاد و کم، هر دو گیاه را از بین می‌برد. بنابراین، آبیاری صحیح اهمیت دارد. قبل از اینکه خاک مخصوص کاشت بذر را در سینی نشا بریزید، آن را به قدری مرطوب کنید که حالت اسفنجی پیدا کند. در مرحله‌ی بعد، بذرها را بکارید و سینی نشا را با یک پوشش پلاستیکی به طور کامل بپوشانید. تا زمانی که بذرها جوانه بزنند و پوشش برای تهویه‌‌ی هوا برداشته شود، نیازی به آبیاری نیست. بعد از کاشتن بذرها، وزن سینی نشا را به صورت حدودی در نظر بگیرید یا آن را به طور دقیق یادداشت کنید، چرا که این وزن معیاری برای تشخیص زمان مناسب برای نوبت‌های بعدی آبیاری است. وقتی وزن سینی نشا کاهش پیدا کرد، زمان آبیاری فرا رسیده است. نباید به قدری در آبیاری تأخیر بیاندازید که یا رنگ خاک تغییر کند یا خاک از لبه‌های سینی جدا شود.
از یک ظرف آب‌پاش کوچک استفاده کنید تا بتوانید از بالا و از فاصله‌ای مناسب آبیاری را انجام دهید. روش دیگر برای آبیاری نهال‌های بذری این است که حدود نیم سانتی‌متر از زیرگلدانی این نهال‌ها را با آب پر کنید تا خاک اطراف ریشه‌ی گیاه رطوبت را جذب کند. البته در این روش باید آب اضافی را تخلیه کنید.
۵. کم بودن دمای خاک
بیشتر بذرها در محیطی با دمای بین ۱۸ تا ۲۴ درجه‌ی سانتی‌گراد به سرعت جوانه می‌زنند. البته بعضی از بذرها در محیط‌های گرم‌تر از این جوانه می‌زنند. باید به این نکته توجه کنید که هم دمای محیط و هم دمای خاک روی جوانه‌زنی بذرها تأثیر می‌گذارد. اگر خانه‌ی شما معمولا هوای خنکی دارد، از صفحه‌‌های حرارتی استفاده کنید تا دمای خاک را افزایش دهید. این صفحه‌ها که در زیر سینی نشا قرار می‌گیرند باعث می‌شوند دمای خاک بین ۵ تا ۱۱ درجه‌ی سانتی‌گراد گرم‌تر از دمای محیط باشد. همچنین می‌توانید سینی نشا را روی یخچال بگذارید تا گرمای موتور یخچال به گرم‌تر شدن خاک کمک کند.
وقتی آبیاری نهال‌های بذری را شروع می‌کنید، برای به گردش درآوردن هوای محیط، از یک پنکه‌ی رومیزی استفاده کنید. این کار کمک می‌کند تا نهال‌های بذری دچار بیماری مرگ گیاهچه (Damping off) نشوند. نوعی قارچ که در خاک‌های خنک و مرطوب رشد می‌کند باعث بروز این بیماری می‌شود. البته نباید باد پنکه به صورت مستقیم به نهال‌ها برخورد کند چرا که این باد برای نهال‌ها یک باد شدید محسوب می‌شود. باید برای اینکه هوای محیط اطراف گردش داشته باشد از پنکه استفاده کنید.
۶. رعایت نکردن نکات درج‌شده روی بسته‌بندی بذرها
معمولا روی بسته‌بندی بذرها اطلاعات زیادی درباره‌ی زمان، فاصله و عمق مناسب برای کاشت درج شده است. حتی در بعضی مواقع برچسب روی این بسته‌بندی‌ها حاوی اطلاعات بسیار کامل‌تری است. از آن‌جایی که بذرهای مختلف به مراقبت‌های متفاوتی نیاز دارند که با انجام دقیق این مراقبت‌ها بهترین عملکرد را خواهند داشت، رعایت نکات درج‌شده روی بسته‌بندی هر یک از بذرها به شما کمک می‌کند به نتیجه‌ای مطلوب برسید. البته بعضی از عرضه‌کنندگان برای همه‌ی بذرها از یک نوع بسته‌بندی استفاده می‌کنند که اطلاعات دقیقی روی آن درج نشده است. در این صورت باید اطلاعاتی را که نیاز دارید از طریق جست‌وجو در فضای مجازی به دست آورید.
۷. رشد بیش از حد متراکم نهال‌های بذری
نباید شرایطی ایجاد کنید که نهال‌ها برای بهره‌مندی از منابع با یکدیگر رقابت کنند. یکی از مزیت‌های استفاده از سینی نشا این است که می‌توانید بیشترین تعداد بذر را به نهال تبدیل کنید. از آن‌جایی که هر بذر به یک نهال تبدیل می‌شود، سینی‌های نشا به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هر یک از حفره‌های آن‌ها برای کاشت یک نهال اندازه‌ی مناسبی داشته باشند. اگر از بذرهای تازه استفاده کنید، کاشتن دو عدد بذر در هر حفره کافی است؛ یکی برای جوانه زدن و دیگری به‌عنوان جایگزین برای مواردی که بذر اول جوانه نمی‌زند. البته در بیشتر مواقع نیاز نیست بذر دوم را بکارید. برای اطمینان از اینکه به تعداد کافی نهال بذری خواهید داشت، باید حفره‌های بیشتری را به کاشت بذر اختصاص دهید نه اینکه در یک حفره تعداد بیشتری بذر بکارید.
۸. انتقال به باغچه
وقتی می‌خواهید نهال‌ها را از محیط محافظت‌شده‌ای که در فضای بسته برایشان فراهم کرده بودید خارج کنید و به باغچه انتقال دهید، باید به‌تدریج آن‌ها را با شرایط جدید سازگار کنید. اگر نهال‌ها را بدون ایجاد این سازگاری‌ها و به صورت ناگهانی به باغچه انتقال دهید، احتمال از بین رفتن آن‌ها وجود دارد. ابتدا نهال‌ها را برای چند ساعت به مکانی سایه در فضای باز انتقال دهید. به‌تدریج و در یک دوره‌ی یک تا دو هفته‌ای، زمانی را که نهال‌ها در فضای باز هستند و نوری را که در فضای باز دریافت می‌کنند افزایش دهید و بعد از آن نهال‌ها را در باغچه بکارید. هنگام کاشت نهال، حتما نکات لازم درباره‌ی فاصله و عمق کاشت و همچنین شرایط آب‌وهوایی محل کاشت را رعایت کنید.
شروع کنید
اگر اشتباهاتی را که بیان شد تکرار نکنید، بذرهایی که می‌کارید به نهال‌هایی سالم تبدیل می‌شوند و وقتی این نهال‌ها را به باغچه انتقال دهید گیاهانی سرسبز خواهید داشت. فرقی نمی‌کند که می‌خواهید برای اولین بار در خانه نهال‌های بذری پرورش دهید یا اینکه یک باغبان باتجربه هستید، سعی کنید قبل از شروع اطلاعات بیشتری کسب کنید.
